🔸 مقدّمه
امّا برق صنعتی چیست؟ در این مقاله به‌طور مختصر قرار است درباره این موضوع صحبت کنیم. اگر قرار باشد جواب این سوال را در یک جمله بنویسیم، می‌توان گفت: “برق صنعتی یعنی برقی که در صنعت استفاده می‌شود. امّا اگر بخواهیم قدری مهندسانه پاسخ این سوال را بدهیم، می‌توان گفت : استفاده از جریانِ برق سه‌فاز به هدفِ راه‌اندازی تجهیزات به‌کاررفته در صنایع و کارخانجات مختلف!
🔸برق صنعتی
برق صنعتی هم‌چنین یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین گرایش‌های مربوط به برق است. امّا ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که تفاوت برق صنعتی با برق خانگی چیست؟ و چه عواملی این دو را از یکدیگر متمایز می‌کند؟ به‌طور کلّی تفاوت اصلی میان برق در این دو حوزه، نوعِ تجهیزات مورد استفاده در آن‌ها و هم‌چنین نوع سیم‌کشی است. معمولاً برق خانگی پیچیدگی و خطرات کمتری نسبت به برق صنعتی دارد. به‌عنوان مثال؛ در محیط‌های صنعتی سیم‌کشی‌ها در مجاریِ لوله‌ها قرار می‌گیرند. از طرفی دیگر سیم‌کشی‌ها در برق صنعتی در فضای باز قرار می‌گیرند تا درصورت نیاز به‌راحتی به آن‌ها دسترسی داشته‌باشیم. در مقابل سیم‌کشی‌ها در منازل بدین صورت است که آن‌ها را رو داخلِ یک روکش پلاستیکی قرار می‌دهند تا صرفاً از آسیب‌دیدگی‌های جزئی محافظت نماید.
🔸 معرفی تجهیزات برق صنعتی
جهتِ راه‌اندازی سیستم برق‌کشی در داخل صنایع و کارخانجات نیازمند تجهیزات مخصوص این حوزه هستیم. به این تجهیزات در اصطلاح مهندسی برق، تجهیزات برق صنعتی گفته‌می‌شود. این تجهیزات چون در محیط سخت و دشوار کارخانجات مورداستفاده قرار می‌گیرند و از طرفی دیگر قرار است که تحمل بار ناشی از برق سه‌فاز را هم داشته‌باشند، عموماً تجهیزاتی در ابعاد بزرگ‌تر هستند. در ادامه به معرفی این تجهیزات برق صنعتی می‌پردازیم.
🔸 تجهیزات برق صنعتی
1. تابلو برق صنعتی : برای توزیع برق و کنترل آن در کارخانجات و صنایع مختلف، نیازمند تجهیزات مختلفی هستیم. این تجهیزات نیازمند فضایی جهت قرارگیری و مدیریت هستند. تابلو برق در واقع محفظه‌ایست که جهت قرارگیری تجهیزات برق صنعتی. اصلی‌ترین کاربرد تابلو برق صنعتی، کنترل فرآیندهای صنعتی و توزیع مناسب برق میان دستگاه‌های مختلف است. لازم به یادآوری است که به تابلو برق‌های صنعتی در اصطلاح پنل‌های برق صنعتی نیز گفته‌می‌شود.
2. کلید حرارتی : کلید حرارتی جزء تجهیزات حفاظتی در سیستم برق صنعتی حساب می‌شود. اجزاء سازنده این کلیدهای محافظتی، فیوز مینیاتوری و بی‌متال است. با استفاده از کلید حرارتی قادر هستید تا از موتور به‌طور هم‌زمان از اتصال کوتاه و اضافه‌بار محافظت کنید.
3. کلید اتوماتیک : شاید یکی از پرکاربردترین تجهیزاتی که در تابلو برق صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، همین کلیدهای اتوماتیک باشند. کلیدهای اتوماتیک در زمان وقوع شرایط خطر (مانند اتصال‌کوتاه) وارد عمل می‌شوند و به‌صورت خودکار (اتوماتیک) مدار را قطع می‌کنند.
4. رله بی‌متال : یکی دیگر از ابزارهای حفاظتی در تابلو برق صنعتی، بی‌متال‌ها هستند. بی‌متال‌ها از موتور الکتریکی در برابر عبور اضافه جریان محافظت می‌کنند. رله بی‌متال‌ها از دو فلز غیرهم‌جنس تشکیل شده‌اند. (دلیل نام‌گذاری بی‌متال نیز هم است چرا که پیشوند بی (Bi = بای) در زبان لاتین به معنای “دو” است.
5. کنتاکتور : از دیگر تجهیزات مربوط به حوزه برق صنعتی، کنتاکتور نام دارد. این وسیله برای قطع / وصل‌کردن جریان الکتریکی بین منبع تغذیه و بار مورد استفاده قرار می‌گیرد. کنتاکتور از دو هسته ثابت و متحرک تشکیل می‌شود. در داخل هسته ثابت نیز یک سیم‌پیچ قرار دارد. زمانی که جریان برقرار می‌شود، هسته متحرک به سمتِ هسته ثابت حرکت می‌کند و اتصال برقرار می‌شود.
6. تایمر : تایمرها تجهیزات کنترل‌کننده زمان در مدار هستند. چرا که با کمک آن‌ها می‌توان در یک بازه زمانی، حالت مدار یا جریان داخل مدار را قطع و وصل کرد. لازم است بدانید که پُرکاربردترین تایمرها در تابلوبرق صنعتی، تایمرِ الکترونیکی و مولتی رِنج هستند.
7. ترانسفورماتور : این دستگاه از یک هسته داخلی و مجموعه‌ای از سیم‌پیچ‌ها تشکیل شده‌است. دلیل استفاده از ترانسفورماتور این است که به کمک این دستگاه می‌توان جریان و ولتاژ مناسب را برای سایر مصرف‌کنندگان تنظیم نمود.
8. ترانسدیوسر : ترانسدیوسر وسیله‌ای است که با استفاده از آن قادر هستیم تا کمیّت‌های آنالوگ را به دیجیتال تبدیل کنیم. از ترانسدیوسر برای ارسال جریان برق به فواصل دورتر نیز استفاده می‌شود. امّا ترانسدیوسرها انواعِ مختلفی دارند. به‌طور مثال : ترانسدیوسر دما، ترانسدیوسر ولتاژ، ترانسدیوسر خازن از انواع مختلف ترانسدیوسرها در حوزه برق صنعتی هستند.
🔸 نتیجه‌گیری
برق صنعتی یکی از مهم‌ترین حوزه‌ها در صنعت به‌شمار می‌آید. یک متخصص برق صنعتی باید درباره زیرمجموعه‌های این حوزه نیز اطّلاعات مربوطه را داشته‌باشد. بنابراین؛ بایستی اطّلاعات خوبی در زمینه تجهیزات برق صنعتی، تجهیزات کنترل، تجهیزات اُتوماسیون، ابزار دقیق و … داشته‌باشد.
